‘Bij vertrouwenspersonen draait alles om integriteit’

Nieuwsbericht | 11-12-2024 | 12:51

Er gebeurt iets vervelends in je team, maar je durft het niet met je manager te bespreken. Wat doe je dan? Naar de vertrouwenspersoon gaan is een goede optie. Die luistert naar je verhaal en helpt je om de kwestie samen stap voor stap te ontrafelen. Hiervoor volgen vertrouwenspersonen een opleiding en krijgen ze regelmatig bijscholing. Integriteit speelt hierin een heel belangrijke rol.

Opleiding tot vertrouwenspersoon

Tijdens de basisopleiding voor vertrouwenspersonen leren toekomstig vertrouwenspersonen hoe zij zo goed mogelijk hun nieuwe rol uitvoeren, die ze vervullen naast hun huidige functie. Samen met meerdere collega’s geven Marina van den Hurk en Natasja Breugelmans deze opleiding en organiseren ze intervisiebijeenkomsten. Daarin reflecteren vertrouwenspersonen op kwesties die spelen én reflecteren ze op zichzelf. Dat doen Marina en Natasja namens het Interdepartementaal Netwerk Vertrouwenspersonen (INVP). ‘Alles draait hierin om integriteit’, aldus Marina.

Het goede doen, ook als niemand kijkt

Wat betekent integriteit eigenlijk? Marina beschrijft het als ‘het goede doen, ook als niemand kijkt’. In het werk van vertrouwenspersonen gaat het daarbij grofweg om 2 soorten integriteitskwesties. Enerzijds zijn dat ongewenste omgangsvormen, zoals seksueel grensoverschrijdend gedrag, pesten en discriminatie. Anderzijds zijn dat ‘lichte’ onregelmatigheden, integriteitsschendingen van bijvoorbeeld de gedragscode van een organisatie en ernstige misstanden. Dat kan variëren van expres meer declareren dan toegestaan tot het op grote schaal lekken van ambtelijke stukken.

De taak van de vertrouwenspersoon is om een veilige plek te bieden voor collega’s die dit soort kwesties willen bespreken. ‘Tijdens de opleiding leer je zo’n kwestie te ontleden’, legt Natasja uit. ‘Gaat het om ongewenste omgangsvormen of is het een integriteitsvraagstuk? Daarvoor moet je goed luisteren en echt horen wat de ander zegt. En vervolgens de kwestie afpellen: waar gaat het precies over?’

Wat is nodig om verder te komen?

Samen kan dan de volgende stap worden bepaald. De vertrouwenspersoon is hierin een sparringspartner, veroordeelt niemand en doet niet aan waarheidsvinding. Natasja: ‘Het is aan de vertrouwenspersoon om te begrijpen wat iemand nodig heeft om verder te komen.’ Vertrouwenspersonen werken hierbij volgens de richtlijnen van de Gedragscode Integriteit Rijk (GIR).

Dit komt allemaal aan bod tijdens de basisopleiding. Maar vertrouwenspersonen krijgen niet alleen handvatten voor het analyseren van zulke gesprekken en situaties. Ze leren ook over de omgeving waarin ze werken. Zo krijgen ze uitleg over de meldprocedure bij (vermoedens van) integriteitschendingen en hoe de klachtenregeling rond ongewenste omgangsvormen werkt.

Verschil maken

De vertrouwenspersoon zelf wordt hierbij niet vergeten. ‘Als vertrouwenspersoon weet je vooraf nooit waar de ander mee komt’, zegt Marina. Dat kan de neutrale rol onder druk zetten. Daarom leren vertrouwenspersonen hoe ze hun grenzen bewaken en hun rol zonder vooroordelen invullen. Dat is belangrijk, want veel vertrouwenspersonen vervullen deze rol naast een ‘normale’ baan binnen dezelfde organisatie. Bij specifieke integriteitszaken kunnen ze dan ook een externe vertrouwenspersoon inschakelen om belangenconflicten te voorkomen. Ook dát is integriteit.

Vertrouwenspersonen dragen zo bij aan een veilige werkomgeving en een integere Rijksoverheid. Dat doen ze samen met de werkgever en met professionals als bedrijfsmaatschappelijk werkers, bedrijfsartsen en hr-adviseurs. ‘Met elkaar kun je het verschil maken’, zegt Natasja. Marina vult haar aan: ‘Het is mooi om een steentje bij te dragen en dingen recht te zetten. Dat komt het welzijn en welbevinden van alle medewerkers én de organisatie ten goede.’

Ondersteun je collega’s!

Niet alleen vertrouwenspersonen kunnen het verschil maken. Dat kun jij zelf ook! Wil je leren hoe je collega’s beter ondersteunt als die met integriteitskwesties zitten? Neem dan contact op met het netwerk voor vertrouwenspersonen!