Verworven rechten, hoe zit dat in de praktijk?

De strijd om verworven rechten

Linda werkt al zes jaar als medewerker ICT bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Sinds haar derde jaar in dienst ontvangt ze jaarlijks een toeslag voor werk buiten haar takenpakket aan bekabeling en servers. Hoewel deze toeslag nooit schriftelijk is vastgelegd als onderdeel van haar arbeidsvoorwaarden, heeft Linda deze toeslag regelmatig ontvangen. Na een reorganisatie binnen het ministerie kondigt het management aan dat er bezuinigd moet worden en dat de toeslag voor de werkzaamheden zal worden stopgezet. Linda voelt zich hierdoor benadeeld omdat zij erop rekende dat zij deze toeslag zou blijven ontvangen. Ze vraagt zich af of zij dit recht kan afdwingen als een verworven recht.

Het verkrijgen van deze rechten kan een werknemer afdwingen bij de rechter, omdat de werkgever verplicht is deze rechten te respecteren op basis van goed werkgeverschap. Maar het is niet altijd duidelijk wanneer een recht daadwerkelijk is verworven. De Hoge Raad heeft zes gezichtspunten gegeven om dit te beoordelen.

1. De inhoud van de gedragslijn gaat over of iets regelmatig gebeurt op vaste momenten. Als dit zo is, is de kans groter dat het als een verworven recht wordt beschouwd. 
2. De aard van de arbeidsovereenkomst en de positie die de werkgever en de werknemer hebben, zijn ook belangrijk. Hierbij kijkt de Hoge Raad vooral naar de functie van de werknemer. Een gedragslijn kan bijvoorbeeld sneller als een verworven recht worden gezien voor een productiemedewerker dan voor een manager met een hoog salaris. 
3. Ook kijkt de Hoge Raad naar hoe lang de werkgever de gedragslijn heeft gevolgd. Hoe langer bijvoorbeeld bonussen worden uitgekeerd, hoe groter de kans dat dit wordt gezien als een verworven recht.
4. Verklaringen over en weer over de gedragslijn zijn ook van belang. Als de werkgever bijvoorbeeld steeds zegt dat er geen rechten aan een bonus kunnen worden ontleend in de toekomst, dan wordt het minder snel gezien als een verworven recht. 
5. Daarnaast wordt gekeken naar de voordelen en nadelen voor zowel de werkgever als de werknemer van de gedragslijn. Een kerstpakket, dat meer als een geschenk wordt gezien, kan minder snel worden beschouwd als een verworven recht dan bijvoorbeeld een 13e maand of een bonus. 
6. Tot slot wordt gelet op de aard en omvang van de groep werknemers die de gedragslijn volgt. Bijvoorbeeld, een groep werknemers die extra toeslagen krijgt voor werken in ploegendiensten, zal sneller aannemen dat dit een verworven recht is vanwege de aard van hun werk.