Meer aandacht voor ongewenst gedrag

Weblogbericht | 13-09-2023 | O&P Rijk | Bedrijfszorg

Als werkgever heeft de overheid ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid om met dit onderwerp aan de slag te gaan. Daar ligt zelfs een opdracht vanuit de politiek. Vandaar dat Ambtelijk Vakmanschap & Rechtspositie (AV&R) – een afdeling binnen Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties - aan een integer en veilig werkklimaat binnen de Rijksoverheid werkt. Daarbij wordt al lang niet meer alleen over fysieke veiligheid gesproken. De scope is inmiddels veel breder.

Sociaal veilig werkklimaat

De impact van ongewenst gedrag op het gevoel van sociale veiligheid is erg groot. Ongewenst gedrag tast niet alleen het algehele welzijn en de gezondheid van medewerkers aan, maar zorgt ook voor een lagere tevredenheid over hun baan, hun team en de organisatie.

Medewerkers die hun werkomgeving daarentegen als veilig ervaren, geven juist aan dat hun team of organisatie beter presteert, stellen de maatschappelijke meerwaarde meer centraal in het werk, en zijn beter in staat om te leren (Groeneveld & Janssen, 2023). Kortom, sociale veiligheid blijkt een cruciale voorwaarde te zijn voor het functioneren van de gehele overheid. Een veilig werkklimaat raakt aan goed werkgeverschap en draagt bij aan een gezonde werkomgeving.

Samenhangende aanpak

Binnen de Rijksoverheid is AV&R natuurlijk niet de enige plek waar aan een veilig werkklimaat wordt gewerkt. De afgelopen jaren zijn binnen alle departementen en uitvoeringsorganisaties flinke stappen gezet. En dat is heel belangrijk, want elk departement heeft zijn specifieke omstandigheden, werkzaamheden en medewerkers om rekening mee te houden. Een gerichte invulling is nodig voor de aansluiting bij de werkvloer.

Toch is er binnen het Rijk nog een wereld te winnen op het gebied van sociale veiligheid. We zien dat verschillende initiatieven bij het Rijk elkaar raken. Door onderling meer samen te werken kan men elkaars expertise benutten en van elkaar leren.

Preventie en interactie

Bij het verder verbeteren van een sociaal veilig werkklimaat lag de focus voorheen vooral op de zogeheten infrastructuur op dit terrein, dus meldpunten en hulpkanalen voor medewerkers die met ongewenst gedrag te maken krijgen (vertrouwenspersonen en de meldingsinfrastructuur). Het inregelen van deze randvoorwaarde blijft een belangrijk deel van het werk. Maar inmiddels er is ook aandacht voor wat Harvard-professor Amy Edmondson ‘psychologische veiligheid’ noemt. Hierbij ligt de focus op het ervaren van veiligheid op groepsniveau en of iemand zich binnen de organisatiecultuur vrij voelt om zich uit te spreken: zonder angst om daarvoor aangepakt of zelfs afgestraft te worden.

Vandaar dat sinds kort ook nadrukkelijk wordt gekeken naar preventie en de interactie binnen teams. Hierbij werkt AV&R samen in een rijksbrede werkgroep, met een brede afvaardiging van de departementen, het programma Dialoog & Ethiek en professionals van O&P Rijk|Bedrijfszorg.

Zo worden rijksbreed taken opgepakt, zoals bijvoorbeeld onderzoek en trainingen, maar ook de ontwikkeling van een interne campagne om de bewustwording over ongewenst gedrag binnen het Rijk te verbeteren.

C. Prade en Hinke Flonk
Senior beleidsmedewerkers AV&R, BZK