Werking integriteitsbeleving binnen openbaar bestuur

Weblogbericht | 28-01-2023 | O&P Rijk | Advocaten en Adviseurs Arbeidsrecht

Een positief beeld

Ongewenst gedrag is een actueel onderwerp. Ook binnen het openbaar bestuur is er aandacht voor dit thema. Van publieke organisaties en haar medewerkers wordt verwacht dat zij integer werken en dat de maatschappij op hen kan vertrouwen.
Over het algemeen laten de resultaten van het Werkonderzoek een positief beeld zien: er wordt relatief weinig integriteitsdruk ervaren, getuigen van integriteitsschendingen zijn in aantal beperkt en het integriteitsbeleid wordt over het algemeen goed beoordeeld. In het Werkonderzoek wordt hier als disclaimer bij geformuleerd dat men door het thuiswerken in de coronaperiode wellicht minder zicht heeft op integriteitsschendingen. 

Rode draden Werkonderzoek

De belangrijkste conclusies die uit het Werkonderzoek naar voren komen, zijn: 

• De integriteitsbeleving in 2022 is ten opzichte van 2019 iets verbeterd. Alhoewel het beeld over het integriteitsbeleid overwegend positief is, ligt hier nog ruimte voor verbetering. Getuigen van integriteitsschendingen zijn een stuk minder tevreden over hoe hun organisatie reageert op schendingen en de mate waarin de organisatie haar best doet om schendingen te voorkomen. Een aspect waar het openbaar bestuur in vergelijking met de andere sectoren ook minder goed op scoort, is het luisteren naar medewerkers ongeacht hun functieniveau en het serieus nemen van ieders inbreng;
• Ongewenst gedrag door externen, zoals intimidatie en agressie, komt binnen de publieke sector het meest voor. Hierbij gaat het vooral om vooral om pesten en verbale agressie. Ongewenst gedrag door collega’s en leidinggevende komt minder vaak voor;  
• Een groep van ongeveer 30% in de publieke sector ziet dat standpunten van collega’s weleens beïnvloed worden door agressie en geweld of dat hun eigen beslissingen worden beïnvloed door geweld en agressie; 
• Een overgroot deel van de medewerkers in het openbaar bestuur is het (helemaal) eens met de stelling dat het in de organisatie gemakkelijk is om hulp te vragen; 
• Gevraagd naar het werkklimaat, lijkt het gemiddeld gezien goed te gaan met de sociale veiligheid die wordt ervaren op het werk. Meer dan driekwart van de medewerkers in het openbaar bestuur vindt dat in de organisatie mensen elkaar accepteren als ze anders zijn en in het onderwijs- en marktsector ligt dit aandeel nog hoger; 
• Niet iedereen is tevreden over het werkklimaat. Binnen de rechterlijke macht ervaart 30% ruimte om risico’s te nemen en ervaart 46% de ruimte om fouten te maken;  
• Uit het onderzoek komt naar voren dat een integraal beleid dat is gericht op een veilig werkklimaat de beste aanpak is, omdat de verschillende aspecten onderling samenhangen en elkaar lijken te versterken. De aspecten veiligheid, inclusiviteit en integriteit hangen onderling samen en versterken elkaar bij het tegengaan van ongewenst gedrag;  
• In het Werkrapport komt naar voren dat de rol van leidinggevenden in deze integrale benadering doorslaggevend is bij het waarborgen van een veilig werkklimaat in de organisatie. De kwaliteit van leidinggeven hangt samen met minder ongewenst gedrag en een meer integer, sociaal veilig en inclusief werkklimaat; 
• Een sociaal onveilig werkklimaat staat in verband met de vertrekgeneigdheid van medewerkers, het aanpassingsvermogen van de organisatie en de maatschappelijke betrokkenheid van medewerkers. 

Zelf aan de slag

Uit het onderzoek blijkt overduidelijk waaraan een veilig werkklimaat moet voldoen. Namelijk dat het sociaal veilig, inclusief en integer is, waarin ongewenst gedrag zo weinig mogelijk voorkomt, dilemma’s openlijk besproken worden en medewerkers zichzelf kunnen zijn en waarin zo min mogelijk ongewenst gedrag voorkomt. We kunnen de conclusie trekken dat er zeker verbetering mogelijk is op deze punten. 

Wil jij, als manager binnen je team of organisatie het gesprek op gang krijgen over het thema veiligheid op de werkvloer? Het Kennispunt Integriteit verzorgt trainingen en workshops over sociale veiligheid. Interesse? Stuur een email voor meer informatie naar kennispuntintegriteit@rijksoverheid.nl. Of lees hier verder over de training In dialoog over sociale veiligheid.