Het spanningsveld tussen vrijheid van meningsuiting en de Ambtenarenwet

Weblogbericht | 30-05-2024 | O&P Rijk | Advocaten en Adviseurs Arbeidsrecht

Vrijheid van meningsuiting is een essentieel recht dat geldt als een voorwaarde voor een goed functionerende democratie. Het stelt jou in staat om je opvattingen, ideeën en kritiek te uiten zonder angst voor repressie of vervolging. Dit recht is vastgelegd in verschillende internationale verdragen en nationale wetgevingen over de hele wereld, waaronder het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). In Nederland is dit grondwettelijk recht voor ambtenaren in de Ambtenarenwet beperkt. Als ambtenaar ben je namelijk het visitekaartje van de overheid. Het gaat hierbij om een beperking vooraf in verband met de goede vervulling van de eigen functie of het functioneren van de openbare dienst voor zover er een verband is met de eigen functievervulling.

Herbai-arrest

In Europees verband zijn in het Herbai-arrest criteria gegeven voor het beoordelen achteraf van het gebruik maken van de vrijheid van meningsuiting. In dit arrest heeft het Europese Hof van Justitie belangrijke criteria uiteengezet waarmee beperkingen op de vrijheid van meningsuiting van ambtenaren moeten worden beoordeeld. De rechter beoordeelt aan de hand van de aard van de meningsuiting, de motieven van de werknemer, de schade die de werkgever lijdt en de zwaarte van de sanctie of een genomen maatregel tegen een ambtenaar gerechtvaardigd is. Deze beoordeling pakt voor iedere situatie weer anders uit. De feiten en omstandigheden zijn namelijk bijna nooit identiek. Lees ook ons blog: Het openbaren van gedachten of gevoelens: wat is de grens voor de ambtenaar?

Huiskamersessies en kennisquiz

Kortom, iedere situatie is anders en dit levert in de rechtspraak dus ook een divers beeld op. Even terug naar de woorden van onze demissionair minister. Als ambtenaar hoef je dus niet helemaal je mond te houden. Sterker nog, in de nieuwe eed en belofte die je als ambtenaar aflegt, is juist ruimte gegeven aan je maatschappelijke betrokkenheid. Je moet wel nadenken voordat je uiting geeft aan politiek/maatschappelijk gevoelige onderwerpen. Wil je je denkproces eens bespreken en toetsen met andere leidinggevenden?

Het Kennispunt Integriteit biedt hiervoor een aantal handvatten in de vorm van huiskamergesprekken en een kennisquiz over integriteit en vrijheid van meningsuiting voor groepen van leidinggevenden of teams van medewerkers, Tijdens de quiz wordt op een laagdrempelige manier over een aantal issues gesproken.
Voor meer informatie kan je mailen met: kennispuntintegriteit@rijksoverheid.nl

Klik op onderstaande links voor de andere weblogs uit de AAA Nieuwsbrief!